Türkiye'nin FIP'e Girişi

2026’da, dünya filatelisinin çatı kuruluşu olan FIP (Fédération Internationale de Philatélie) 100 yaşına giriyor. Türkiye’nin FIP’e nasıl katıldığı ise oldukça ilginç bir hikâye. PDF formatında yayımlamayı planladığımız Akademi Üyesi Filatelistler Yıllığı kitabının başına, “Türkiye’de Organize Filatelinin Hikâyesi” başlıklı bir giriş bölümü hazırlıyorum. Bu bölümde, vefat etmiş 20-25 kadar önemli filateliste yer vereceğiz.

Bir süredir Orhan Brandt üzerine çalışıyorum. 1940-60 yılları arasında yayımlanmış Filateli, Pul Mecmuası, Pul gibi dergilerde Brandt’ın yazdığı makalelere, sergi izlenimlerine ve hakkında yazılmış birçok metne ulaştım. Brandt, uluslararası sergilere kendi imkânlarıyla katılmış ve elinde olağanüstü bir malzeme bulunmaktaydı. Ancak, başlangıçta sergileme kurallarını ve mantığını tam olarak bilmediği için beklediği sonuçları alamamış ve sergilemeyi bırakma kararı almış. Neyse ki jüri üyeleri kendisini teşvik etmiş ve devam etmesini sağlamışlar. “Vermeil madalya” ile başlayan bu koleksiyon yolculuğu, 1956’da Finlandiya’da “Grand Prix Internationale” ödülüne kadar ulaşmıştır.

Orhan Brandt, Pul dergisinin Kasım 1953 tarihli 26 numaralı sayısında, katıldığı Lizbon sergisiyle ilgili izlenimlerini yazmış. Bu sergide Vermeil madalya almış. Daha önce iki kez Altın Madalya almış olan Bondi Beraha’nın tüm malzemelerinin kendisinde olduğunu ve bunlara ek olarak sergilenmemiş kırka yakın yeni malzeme koyduğunu belirtiyor. Ancak büyük bir haksızlığa uğradığını da vurguluyor. İki önemli tespiti var: İlki, Beraha’nın katıldığı sergilerde jüri üyesi olan Adolf Passer’in Türk pullarını çok iyi tanıyor olması. İkincisi ise yazının esas konusu olan şu ifadedir:

 

“Bu keyfiyet bir kere daha şunu göstermektedir ki, takdir edilmek için kabul ettirmeyi bilmek lazım gelmektedir. Bu da ancak Türk koleksiyoncularının birleşip bir teşkilat kurmaları ve bu suretle Uluslararası Pul Federasyonu’nda yer almalarıyla kabil olacaktır.” 

 

FIP ile ilgili rastladığım ilk yorum budur. Orhan Brandt, bu tespitinden yalnızca beş yıl sonra, 21 Kasım 1958’de, kurulmuş filateli derneklerini bir araya getirerek Türkiye Filateli Dernekleri Federasyonu’nun (TFDF) kuruluşuna da öncülük etmiştir.

FIP konusuna dönersek, Pul dergisinin 31 Ocak 1953 tarihli sayısında küçük bir haber yer almakta. Haberde, FIP’ten üyelik için bir davet alındığı, bunun Türk filatelisinin gelişimi için büyük bir fırsat olduğu ve İstanbul Filatelist Kulübü’nde bu konuda çalışmalara başlandığı belirtiliyor.

​

FIP ile iletişime geçilerek bir çözüm yolu bulunmuş. FIP, 13 Ocak 1955’te İstanbul Filatelist Kulübü’ne, Türkiye’deki tek filateli örgütü olduğunu PTT idaresinin teyit etmesini talep eden bir yazı göndermiş. Bu yazı eşliğinde 4 Mayıs 1955’te başvuru PTT’ye ulaştırılmış. PTT’nin cevabı ise 9 Haziran 1955’te hem FIP’e, hem de İstanbul Filatelist Kulübü’ne gönderilmiş. Söz konusu yazının çevirisi şöyledir: